Johann Valentin Meder heeft in 1669 nog een blauwe maandag theologie in Leipzig gestudeerd, de stad waar decennia later een Matthäus-Passion zou klinken die alle andere passies overbodig zou maken. De muziek zat Meder echter in het bloed; zowel zijn vader als vier van zijn broers waren organisten en cantors. Als zanger belandde Meder ondermeer in Lübeck, waar hij de invloed van Buxtehude onderging.
In 1700 kreeg Meder een post in Riga, waar hij in 1701 zijn enig overgeleverde passie schreef: de Passionsoratorium nach Matthäus. Naast de evangelietekst bevat het werk vrome commentaren, waarbij het vaak om koralen voor de lijdenstijd gaat. Sommige van die koralen kennen we ook van Bach, zoals Herzliebster Jesu en O Traurigkeit, O Herzeleid. Het meest intrigerend is natuurlijk Meders behandeling van het evangelie, omdat we die tekstbehandeling zo goed van Bach kennen. Opmerkelijk genoeg valt de vergelijking voor Meder niet eens slecht uit: bij hem ontbreekt uiteraard de dramatische impact van die latere passie, maar het zou een grove onrechtvaardigheid zijn om Meders nobele lyriek niet op zijn eigen merites te beoordelen. Met zo'n sympathiek werk moeten maar ons best doen om Bachs Matthäus voor een uur te vergeten. (HJ)meer
