AALTJE NOORDEWIER-REDDINGIUS

Aaltje Noordewier-Reddingius

Aaltje Noordewier is Nederlands beroemdste sopraan uit de vroege twintigste eeuw. Ze wordt geroemd om haar “serene zang, waarin nauwelijks vibratie bespeurbaar is” (Mens en Melodie 1968, p. 261). Voor haarzelf staat zingen (“musiceren met de stem”) in dienst van de componist en diens muziek. Aaltje beheerst vrijwel het gehele ...
Volledige biografie...

Instrumenten

sopraan

Genoemd in de biografie van

1881   Jan Brandts Buys
1925   Erna Spoorenberg

Biografie Aaltje Noordewier-Reddingius

Aaltje Noordewier is Nederlands beroemdste sopraan uit de vroege twintigste eeuw. Ze wordt geroemd om haar “serene zang, waarin nauwelijks vibratie bespeurbaar is” (Mens en Melodie 1968, p. 261). Voor haarzelf staat zingen (“musiceren met de stem”) in dienst van de componist en diens muziek. Aaltje beheerst vrijwel het gehele oratoriumrepertoire. Ze staat bekend als kerkzangeres en als de grootste Bach-vertolkster van haar tijd, maar is ook een verdienstelijk pianiste en tot haar tachtigste geeft ze intensief les aan jonge zangtalenten.

1868 - 1885

Op 1 september 1868 wordt Aaltje Reddingius als eerste kind geboren te Deurne, waar haar vader predikant is. Haar broer Joannes, die een bekend dichter zou worden, wordt drie jaar later geboren. Als ze acht is overlijdt haar vader en trekt ze noodgedwongen in bij haar oma in Helmond. Daar krijgt ze pianoles van Kühne. Later verhuist ze met haar moeder naar Arnhem en gaat daar naar de HBS. Bij de veelzijdige musicus Meyroos vervolgt ze haar muzikale ontwikkeling.

1886

Tijdens een vakantie in Groningen ontmoet Aaltje de zanglerares Oppenheim die overtuigd raakt van haar talent. Op haar advies doet Noordewier toelatingsexamen aan het Amsterdams Conservatorium, maar ze overtuigt niet direct: directeur Frans Coenen en zangleraar Johannes Messchaert zijn weliswaar verrast door haar zuivere stem en unieke timbre, maar vinden haar stem te klein. Ze wordt voorwaardelijk toegelaten met een proeftijd van drie maanden. Haar pianospel is van een dusdanig niveau dat ze wel meteen les volgt bij pianodocent De Pauw.

1888

Aaltje Reddingius' stem ontwikkelt zich snel als ze zich eenmaal van haar angst voor volume en hoogte bevrijdt en haar leraar Messchaert stelt alles in het werk om haar carrière te bevorderen. Ze krijgt een plekje in het a-capella koor van Daniël de Lange, waar haar passie voor het ensemble-zingen ontstaat. Messchaert laat haar ook optreden in Hoorn, waar ze onder meer een aria uit Haydns Schöpfung zingt. Kort daarna zingt ze voor het eerst de sopraanpartij in een oratorium. Dit optreden in Mendelssohns Paulus te Utrecht is een doorslaand succes en markeert het begin van haar lange loopbaan.

1890

Aaltje Reddingius slaagt voor het eindexamen van het conservatorium.

1891 - 1892

Aaltje Reddingius maakt met het a-capella koor van Daniël de Lange tournees door binnen- en buitenland. Tijdens deze reizen doet ze veel ervaring op met ensemblezang.

1893

Aaltje Reddingius trouwt met Michiel Noordewier, kunstschilder en doctor in de klassieke letteren. Ze wonen achtereenvolgens in Putten, Den Haag en Delft, waar hun eerste zoon wordt geboren. Vanaf dit jaar verovert Aaltje Noordewier definitief het concertpodium als oratoriumzangeres. Bijna veertig jaar lang treedt zij op in Nederland, maar ook in andere Europese steden en de Verenigde Staten. Via haar man ontmoet zij de componist Alphons Diepenbrock. Van Diepenbrock leert ze haar aanvankelijk wat strakke zangstijl te verruimen met expressieve ritmische vrijheden. Zelf omschreef ze dat als “die lenigheid van ritme, die ongemerkt moet gaan.” (Mens en Melodie, 1968, p. 262.) Door het zingen en bestuderen van Diepenbrocks werken raakt ze vertrouwd met meer eigentijdse muziek.

1900

Aaltje Noordewier treedt voor het eerst op onder leiding van Willem Mengelberg in Bachs 'Mattheus-Passion', een werk waarin ze uiteindelijk bijna 160 keer zal soleren. Mengelberg, met wie ze een diepe vriendschapsband ontwikkelt, heeft een grote invloed op haar prestaties. Via Mengelberg komt ze in contact met Gustav Mahler, die haar uitnodigt om de sopraansolo in zijn 'Vierde Symphonie' te zingen bij de eerste uitvoering in Parijs. Helaas dwarsboomt Mahlers overlijden in 1911 dit plan.

1903 - 1907

Noordewier is hoofdlerares zang aan het Conservatorium van Amsterdam. Haar carrière als zangeres wordt meermalen onderbroken door ziekteperioden. Na de geboorte van haar tweede zoon Michiel in 1903 treedt ze lange tijd niet op.

1908

Aaltje Noordewier vormt samen met Pauline de Haan-Manifarges en Anton Verhey een vast ensemble. Jarenlang openen zij het seizoen met een reeks kerkconcerten door het hele land.

1910 - 1912

Kranten en tijdschriften publiceren lovende kritieken over Aaltje Noordewier. Een selectie van recensies uit deze periode is gebundeld in een bescheiden boekje dat getuigt van “de zeer hoge plaats die Aaltje als oratoriumzangeres in Duitsland, Zwitserland en België innam.” (Schouwman 1958, p. 23.)

1913

Dirigent Arthur Nikisch nodigt Aaltje Noordewier en haar duet-partner Pauline de Haan-Manifarges uit voor een muziekfeest te Leeds. Samen zingen ze in het Verdi's 'Requiem', waarover de Daily Telegraph schrijft: “It was for all the world as if they were one […] They were one in spirit and in note, their voices blended very beautifully, as did their style.” (Schouwman 1958, p. 24.) In dit jaar viert Aaltje ook haar 25-jarig jubileum.

1923 - 1937

In de jaren '20 breidt Aaltje Noordewier haar lespraktijk uit. Ze is lerares aan het Amsterdams Muzieklyceum. Daarnaast leidt ze een solistencursus aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, terwijl zij ook in haar Hilversumse woning ('Klein Deurne') nog leerlingen ontvangt. Tevens geeft ze stemconsulten.

1930

Na het plotselinge overlijden van haar zoon, fluitist Michiel Noordewier, geeft Aaltje haar zangcarrière op. Ze wijdt zich nu geheel aan haar lespraktijk.

1948

Ter gelegenheid van Aaltjes Noordewiers tachtigste verjaardag wordt een huldigingsconcert georganiseerd. Tijdens dit concert krijgt ze, omdat zij een prominente rol heeft gespeeld in het Nederlandse muziekleven, de Zilveren Medaille van het Concertgebouw.

1949

Aaltje Noordewier-Reddingius overlijdt op 6 april.

Foto's Aaltje Noordewier-Reddingius

Audio/Video Aaltje Noordewier-Reddingius