RITA REYS

Rita Reys

Rita Reys (Rotterdam, 21 december 1924) vormt een unicum in de vaderlandse jazzgeschiedenis. 'Zij is al meer dan een halve eeuw onafgebroken en onbetwist de grootste jazz-zangeres van Nederland', aldus de jury die haar in 2006, als eerste Nederlandse jazzartiest, de Oeuvre Edison toekent. Rita Reys begint haar loopbaan tijdens ...
Volledige biografie...

Instrumenten

zang

Genoemd in de biografie van

1940   Wessel Ilcken
1945   Lex van Spall
1946   Piet van Dijk (1)
1947   Ado Broodboom
1952   Toon van Vliet
1954   Cees Slinger
1954   Pim Jacobs
1956   Herman Schoonderwalt
1957   Rob Pronk (1)
1958   Sem Nijveen
1960   Dutch Swing College Band
1976   Louis van Dijk
1985   Frits Landesbergen
1985   Marius Beets
1990   Ferdinand Povel
1991   Rob Agerbeek
2004   Ferdinand Povel
2007   Fay Claassen
2014   Fay Claassen
Meer resultaten... Minder resultaten

Biografie Rita Reys

Rita Reys (Rotterdam, 21 december 1924) vormt een unicum in de vaderlandse jazzgeschiedenis. 'Zij is al meer dan een halve eeuw onafgebroken en onbetwist de grootste jazz-zangeres van Nederland', aldus de jury die haar in 2006, als eerste Nederlandse jazzartiest, de Oeuvre Edison toekent. Rita Reys begint haar loopbaan tijdens de Tweede Wereldoorlog en breekt na de Bevrijding door in de Nederlandse jazz en dansmuziek, samen met haar eerste echtgenoot, drummer Wessel Ilcken. Zij maken onder meer deel uit van het orkest van saxofonist Piet van Dijk. Vanaf 1950 staat het echtpaar op eigen benen. Met het Rita Reys Sextet werken zij vooral in het buitenland, met name op Amerikaanse militaire bases. Later spelen zij onder de naam Wessel Ilcken Combo ook veel in Nederland, bijvoorbeeld in de Amsterdamse jazzclub Sheherazade. In 1956 en 1957 gaat Rita Reys op tournee naar Amerika, waar zij onder meer zes stukken opneemt met Art Blakey's Jazz Messengers. Na het plotselinge overlijden van Wessel Ilcken in juli 1957 vormt ze op den duur een vaste combinatie met het trio van pianist Pim Jacobs, met wie ze in 1960 trouwt. Gedurende de jaren zestig treden zij met veel succes op tijdens jazzfestivals in heel Europa. Vanaf 1971 maakt Rita Reys samen met arrangeur-dirigent Rogier van Otterloo een serie albums gewijd aan beroemde songschrijvers: achtereenvolgens Burt Bacharach, Michel Legrand, George Gershwin en Antonio Carlos Jobim. Daarmee bereikt ze een breder publiek dan met haar pure jazzvertolkingen. Toch keert ze halverwege de jaren tachtig terug tot de onversneden jazz, en daar gaat ze tot de dag van vandaag mee door. Na een carrière van bijna zeventig jaar is Rita Reys nog altijd uit op het muzikale avontuur. 'Ze rekt sommige woorden uit, krimpt andere in, heerst met superieur gemak over het metrum,' schrijft Bert Vuijsje in het boek 'Rita Reys: Lady Jazz' over een optreden in 2004. 'Ook in een tempo halverwege slow en medium slow blijft haar ritmische raffinement adembenemend.' Zelf voegt ze daaraan toe: 'Het belangrijkste is: je timing blijft. Dat gaat nooit over, dat heb je van binnenuit.'

1924 - 1945

Maria Everdina Reijs wordt op 21 december 1924 in Rotterdam geboren, als derde kind in een gezin dat uiteindelijk vijf dochters en vijf zonen zal tellen. Haar vader Karel Reijs is beroepsmuzikant, speelt viool, klarinet en saxofoon, en werkt onder meer als orkestleider in de Rotterdamse bioscoop Arena. (Naast Rita Reys zullen ook haar zusters Riny en Elly als zangeres enige tijd het vak in gaan; haar broer Karel Reys krijgt als altsaxofonist-klarinettist bekendheid in de jazz.) In het begin van de oorlog debuteert ze als zangeres bij The Hawaian Minstrels, een orkestje in het dan zeer populaire Hawaian Swing-genre. De leider is gitarist Frans van Lankeren, die later bekend zal worden met het Atlantic Quintet. Ze zingt ook een paar maanden bij het orkest van haar vader in de Rotterdamse nachtclub Cascade, maar dan besluit ze als achttienjarige het ouderlijk huis te verlaten en in Hilversum te gaan wonen. Daar vindt ze als zangeres werk in café Sport, en op 16 maart 1943 heeft Rita Reys haar eerste radio-optreden met het orkest van Klaas van Beeck. Tijdens haar verblijf in Hilversum, dat bijna een jaar duurt, leert ze ook drummer Wessel Ilcken kennen. Die zoekt haar meteen na de Bevrijding in Rotterdam op, met de vraag of ze met hem in Hilversum bij het orkest van de Surinaamse altsaxofonist Lex van Spall wil komen werken. Dat wordt het begin van een verbintenis die op 2 november 1945 wordt bezegeld als Rita Reys en Wessel Ilcken trouwen. Tot dan toe heeft Rita Reys voornamelijk amusementsmuziek gezongen, maar Wessel Ilcken - zelf een gedreven jazzmuzikant - herkent haar jazztalent en helpt haar dat te ontwikkelen.

Wessel Ilcken

1946 - 1953

Rita Reys en Wessel Ilcken werken met de orkesten van Lex van Spall en Ted Powder in binnen- en buitenland. In 1947 gaat Rita Reys zingen bij Piet van Dijk and his Dutch Radio Dance Orchestra, in die tijd een prominent orkest. Een jaar later, tijdens een langdurig engagement in Tanger, wordt ook Wessel Ilcken lid van de band. Begin 1950 besluit het echtpaar voor zichzelf te beginnen. Het Rita Reys Sextet debuteert op 1 april in bar-dancing Palace op het Amsterdamse Thorbeckeplein. Rita's broer Karel Reys speelt altsax en klarinet; tenorsaxofonist Toon van Vliet zal later tot de groep toetreden. Bijna drie jaar lang werkt het Rita Reys Sextet voornamelijk op Amerikaanse militaire bases in Duitsland en Engeland, maar ook in Italië, Oostenrijk en Noord-Afrika. In januari 1953 besluiten Rita Reys en Wessel Ilcken een nieuw avontuur te beginnen. Ze vertrekken op de bonnefooi naar Stockholm, dan een belangrijk Europees jazzcentrum, waar ze snel werk vinden in de club Nalen. Op 2 maart 1953 maken ze in Stockholm hun eerste officiële plaatopnamen: vier 78-toerenkantjes door Rita Reys met het kwartet van Lars Gullin, de Zweedse bariton- en altsaxofonist die dan op de drempel van internationale roem staat.

Toon van Vliet Wessel Ilcken

1954 - 1956

Na hun terugkeer uit Zweden vinden Rita Reys en Wessel Ilcken begin 1954 werk in de Amsterdamse jazzclub Sheherazade. Op 18 april 1954 wordt hun dochter Leila geboren. Ze treden nu op onder de naam Wessel Ilcken Combo en bouwen in Nederland een grote jazzreputatie op. In de band spelen onder anderen de saxofonisten Toon van Vliet en Herman Schoonderwalt, de trompettisten Jerry & Ack van Rooyen en Ado Broodboom, de pianisten Cees Slinger en Rob Madna, en later ook de broers Pim & Ruud Jacobs op piano en bas. Op 17 januari 1955 maakt Rita Reys haar eerste Nederlandse plaatopname: My Funny Valentine, begeleid door de Wessel Ilcken Combo. Het nummer, oorspronkelijk uitgebracht op de eerste Jazz Behind The Dikes-LP (Philips), wordt een kleine hit. Rita Reys vestigt hiermee definitief haar reputatie als beste Nederlandse jazz-zangeres. In april 1956 vertrekt Rita Reys voor het eerst naar New York. Wessel Ilcken mag tot zijn grote frustratie niet mee. Hij krijgt geen visum voor Amerika wegens drugsperikelen met Justitie. Rita Reys is uitgenodigd voor een optreden tijdens de Holland Night van de Overseas Press Club, maar ze krijgt ook engagementen in clubs in New York en Boston. En een belangrijk doel van haar reis is het voltooien van de LP The Cool Voice Of Rita Reys. Het is een gezamenlijke productie van het Nederlandse Philips-label en de grote Amerikaanse platenmaatschappij Columbia. De befaamde Columbia-producer George Avakian heeft Rita Reys in december 1955 in de Sheherazade in Amsterdam gehoord, en het plan opgevat haar een plaat te laten maken waarop ze zowel in Europese als in Amerikaanse context zingt. 'Ze was een prima, straight-ahead jazz-zangeres zonder irritante maniertjes', aldus Avakian. Voor haar vertrek heeft Rita Reys, met begeleiding van de Wessel Ilcken Combo, de Nederlandse opnamen voor de LP afgerond; in New York laat Avakian haar de keuze van haar begeleiders. Op advies van Wessel Ilcken opteert ze voor de Jazz Messengers (die toevallig op dat moment bij Columbia onder contract staan). Op 3 mei en 25 juni 1956 neemt ze zes stukken op met onder anderen trompettist Donald Byrd, tenorist Hank Mobley, pianist Horace Silver en drummer Art Blakey. De opnamen met de Jazz Messengers dragen sterk bij tot haar internationale reputatie, maar zelf is ze terugblikkend niet gelukkig met haar keuze van begeleiders: 'Art Blakey vond ik log. Dan swingt het voor mij helemaal niet - al speelt hij nog zo ritmisch, met zo'n heavy beat. Muzikaal kreeg ik er geen kick van.'

Ack van Rooyen Ado Broodboom Cees Slinger Herman Schoonderwalt Jerry van Rooyen Pim Jacobs Rob Madna Ruud Jacobs Wessel Ilcken

1957 - 1959

De LP The Cool Voice Of Rita Reys krijgt een vervolg, Volume 2, waarop ze wordt begeleid door een ensemble met strijkers. Zes van de twaalf arrangement zijn geschreven door haar zwager Tom Dissevelt (getrouwd met zuster Riny Reys), in een zeer geavanceerde stijl. In april 1957 vertrekt Rita Reys voor de tweede keer naar Amerika. Ze treedt op in jazzclubs (onder meer in Newark, New Jersey, en Toronto, Canada) en ze neemt vier songs op onder leiding van de Nederlandse accordeonist Mat Mathews, die zich een paar jaar eerder in New York heeft gevestigd. Haar overige begeleiders zijn onder anderen gitarist Barry Galbraith en bassist Milt Hinton. De stukken verschijnen in Amerika op de Dawn-LP New Voices (gecombineerd met werk van de Amerikaanse zangeressen Sylvia Pierce en Peggy Serra), en in Nederland op een Philips-EP. Kort na haar terugkeer in Nederland, op 13 juli 1957, overlijdt Wessel Ilcken aan een hersenbloeding, nog maar 33 jaar oud. Om voor haar dochter en zichzelf te kunnen zorgen, accepteert Rita Reys al het werk dat haar wordt aangeboden. Ze treedt in Duitsland op met de orkesten van Kurt Edelhagen en Werner Müller, ze krijgt een jazz-engagement in de Parijse Club Saint-Germain, maar ze doet in 1958 ook mee aan de Nederlandse voorronde van het Eurovisie Song Festival (Corry Brokken wint). Pianist Pim en bassist Ruud Jacobs zijn vanaf 1956 vaste leden van de Wessel Ilcken Combo. Na de dood van de drummer blijven ze Rita Reys in Nederland begeleiden, aanvankelijk samen met drummer Cees See, later met gitarist Wim Overgaauw in een trio-bezetting zonder drums.

Cees See Mat Mathews Pim Jacobs Ruud Jacobs Tom Dissevelt Wim Overgaauw

1960 - 1970

Rita Reys en het Trio Pim Jacobs doen in juli 1960 tijdens het Premier Festival Européen du Jazz in Antibes/Juan-les-Pins mee aan een Europees jazzconcours. Ondanks de concurrentie van onder anderen de Duitse trombonist Albert Mangelsdorff en de Oostenrijkse saxofonist Hans Koller wordt het een spectaculaire triomf. De internationale jury roept Pim Jacobs uit tot beste pianist; Rita Reys en het trio winnen de Grote Prijs voor de beste Europese jazzcombo. Pim Jacobs, die inmiddels de zakelijkse begeleiding van Rita Reys op zich heeft genomen, zal haar vanaf dat moment onveranderlijk aankondigen als 'Europe's First Lady of Jazz'. Ook privé zijn de zangeres en de pianist een koppel geworden; op 30 september 1960 treden ze in het huwelijk. Drie maanden eerder is hun LP Marriage in Modern Jazz al opgenomen. Door de overwinning in Antibes hebben Rita Reys en het Trio Pim Jacobs internationaal naam gemaakt. Er volgen uitnodigingen voor jazzfestivals in heel Europa: van Comblain-la-Tour (België) tot Praag, Warschau en Boedapest, en van Berlijn tot Palermo. In juni 1969 treden Rita Reys en Pim Jacobs op tijdens het New Orleans International Jazz Festival, samen met trompettist Clark Terry, tenorist Zoot Sims, bassist Milt Hinton en drummer Alan Dawson. Ira Gitler recenseert in het jazzblad Down Beat: 'Miss Reys has a buoyant (veerkrachtige, opgewekte) style, and with driving solos from Terry and Sims the set went well.'

1971 - 1980

In 1970 is na vijftien jaar een eind gekomen aan de verbintenis van Rita Reys met het Philips-label. Ze begint in 1971 bij concurrent CBS, waar directeur-producer John J. Vis haar met enige moeite weet over te halen om ook muzikaal een nieuwe start te maken. De LP Rita Reys Sings Burt Bacharach, met arrangementen van Rogier van Otterloo die tevens het grote orkest dirigeert, wordt een groot succes bij een breed publiek. Er volgen soortgelijke CBS-albums gewijd aan de songs van Michel Legrand en George Gershwin (en in 1981, terug bij Philips, nog een Antonio Carlos Jobim-LP). 'Op die platen met Rogier is mijn stem op zijn best', oordeelt Rita Reys zelf. 'Qua zangtechniek en zuiverheid en verstaanbaarheid van teksten is het allemaal heel goed. Puur wat zingen betreft vind ik het mijn mooiste opnamen.' Producer John Vis beschouwt een ander, veel soberder album als het muzikale hoogtepunt van zijn samenwerking met Rita Reys: That Old Feeling uit 1979, met de Amerikaanse saxofonist Johnny Griffin en het Pim Jacobs-trio (waarin Wim Overgaauw inmiddels is vervangen door drummer Peter Ypma). 'Ik vind dat persoonlijk de beste Rita Reys-plaat', aldus John Vis. 'Heel goed opgenomen, in een middag gedaan. Rita zingt daar straight no chaser.'

John J. Vis Peter Ypma Rogier van Otterloo Wim Overgaauw

1981 - 1996

De eerbewijzen stapelen zich op. Na talrijke overwinningen in de jazzpolls van de bladen Rhythme en Jazzwereld, en na Edisons voor onder meer de LP's Marriage in Modern Jazz, Rita Reys Today, Rita Reys Sings Burt Bacharach en Rita Reys Sings Michel Legrand, wordt de zangeres in 1981 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. (In 1991 zal de Bird Award van het North Sea Jazz Festival volgen, en in 2006 de Oeuvre Edison, die Rita Reys als eerste Nederlandse jazzartiest wordt toegekend, na onder anderen Herbie Hancock en Toots Thielemans). Op 7 april 1985 maakt Rita Reys als pure jazz-zangeres een overweldigende indruk tijdens een Nederlands jazz-gala georganiseerd door TROS Sesjun in het Amsterdamse Concertgebouw. 'De durf waarmee ze de melodie parafraseert lijkt de laatste jaren alleen maar gegroeid. In haar tekstbehandeling, haar timbre-beheersing en haar ritmisch raffinement straalt ze een achteloos meesterschap uit', schrijft Bert Vuijsje in de Volkskrant. 'Voorlopig kan er weinig twijfel meer bestaan over de vraag wie de grootste Nederlandse jazz-zangeres is.' Pas na het concert wordt de buitenwereld duidelijk dat het voor Rita Reys ook in ander opzicht een bijzondere come-back is geweest. Drie weken eerder is ze wegens borstkanker geopereerd, ze heeft tien dagen in het ziekenhuis gelegen, is daarna tien dagen thuis geweest, en ze heeft in weken niet gezongen. Haar optreden van 7 april 1985 wordt uitgebracht op het RCA-album Live At The Concertgebouw. Voor het label Polydor maakt Rita Reys in 1986 een kerstplaat en in 1987 een duo-LP met pianist Louis van Dijk. Met het Pim Jacobs-trio neemt ze in 1992 twee dubbel-CD's op: The American Songbook, Volume 1 en 2. In 1996 treft haar een mokerslag: op 3 juli sterft Pim Jacobs op 61-jarige leeftijd aan pancreas-kanker. Nog net in december 1996 treedt Rita Reys voor het eerst weer op na het overlijden van Jacobs. Bij TROS Sesjun in Nick Vollebregt's Jazzcafé in Laren wordt ze begeleid door Ruud Jacobs, Peter Ypma en op piano Lex Jasper, die haar al eerder als arrangeur en dirigent terzijde heeft gestaan

Het Concertgebouw Louis van Dijk Pim Jacobs

1997 - 2009

Jasper blijft vijf jaar lang haar vaste pianist, tot hij na een auto-ongeluk wordt uitgeschakeld door een ernstige whiplash. Voordien heeft Rita Reys meerdere platen met Lex Jasper gemaakt, waaronder Loss Of Love: Rita Reys Sings Henry Mancini (1997). Op The Lady Strikes Again (1999) werkt ze samen met de trio's van Lex Jasper, Cor Bakker en gitarist Stochelo Rosenberg. Na het wegvallen van Lex Jasper wordt pianist Peter Beets haar vaste begeleider. Rita Reys treedt vanaf 2004 doorgaans op met het trio van Ruud Jacobs (met Peter Beets en gitarist Martijn van Iterson), of met een kwintet (het trio uitgebreid met saxofonist Ferdinand Povel en drummer Joost Patocka). Ook in 2004 verschijnt het boek 'Rita Reys: Lady Jazz', waarin ze haar levensverhaal in samenwerking met Bert Vuijsje heeft opgetekend. Ter gelegenheid van haar tachtigste verjaardag op 21 december 2004 verschijnt de CD Beautiful Love: A Tribute To Pim Jacobs, waarop Rita Reys veertien songs vertolkt die ze nooit eerder heeft opgenomen.

Cor Bakker Ferdinand Povel Joost Patocka Lex Jasper Martijn van Iterson Peter Beets Peter Ypma Ruud Jacobs Stochelo Rosenberg

2010 - 2012

In 2010 volgt Young At Heart, met de Amerikaanse tenorsaxofonist Scott Hamilton en de begeleidingsgroep van Ruud Jacobs. In september 2011 wordt de Gouden Eeuw Award aan haar toegekend. Op 21 november wordt Rita Reys geridderd in de Orde van de Nederlandse Leeuw vanwege haar bijdrage aan de (jazz)muziek in Nederland. In juli 2012 kondigt ze in het Algemeen Dagblad aan te willen stoppen met zingen, maar dat blijkt een voorbarige conclusie van het AD, want nog in dezelfde maand treedt Reys op tijdens North Sea Jazz, samen met Peter Beets (piano), Ruud Jacobs (bas) en Joost Patocka (drums). Op 23 september 2012 is ze een van de deelnemende artiesten aan de DWDD Recordings In Concert, een avond met optredens van muzikanten die eerder te gast waren in het televisieprogramma De Wereld Draait Door. De zangeres staat die avond met haar uitvoering van How Deep Is The Ocean voor het eerst in haar carrière in Paradiso. Programmeur Jan Willem Sligting nodigt haar uit voor een volledig Paradisoconcert in 2013. Voor die tijd is ze onder meer van de partij tijdens een benefietavond ten bate van het Nederlands Jazz Archief (NJA), 16 december 2012 in het Bimhuis.

2013

Door toedoen van een heupoperatie kan Rita Reys in de eerste helft van 2013 niet optreden. Haar comeback is op 6 juli samen met het Peter Beets Quartet in een uitverkochte North Sea Jazzclub in Amsterdam-West. Het geplande optreden in Paradiso in september zal nooit doorgang vinden. Europe’s First Lady Of Jazz overlijdt op 28 juli 2013 op 88-jarige leeftijd in Breukelen.

Foto's Rita Reys

Audio/Video Rita Reys

Video Rita Reys