WILLEM PIJPER

Willem Pijper

Willem Pijper wordt vaak genoemd als de belangrijkste Nederlandse componist in de eerste helft van de twintigste eeuw, samen met Matthijs Vermeulen. In een luttel aantal jaren (tussen 1918 en 1922) ontwikkelt Pijper zich tot een van de meest geavanceerde componisten van Europa. Na zijn eerste composities, met hoorbare ...
Volledige biografie...

Instrumenten

componist

Genoemd in de biografie van

0193   Oscar van Hemel
1911   Leo Kok
1913   Jan Masséus
1921   Jan van Gilse
1923   Guillaume Landré
1926   Bertus van Lier
1926   Piet Ketting
1927   Eduard van Beinum
1927   Henriëtte Bosmans
1931   Hans Henkemans
1931   Henk Badings
1931   Willem Landré
1934   Rudolf Escher
1936   Jan van Dijk
1940   Alexander Voormolen
1960   Sophia van Sante
1964   Polo de Haas
Meer resultaten... Minder resultaten

Biografie Willem Pijper

Willem Pijper wordt vaak genoemd als de belangrijkste Nederlandse componist in de eerste helft van de twintigste eeuw, samen met Matthijs Vermeulen. In een luttel aantal jaren (tussen 1918 en 1922) ontwikkelt Pijper zich tot een van de meest geavanceerde componisten van Europa. Na zijn eerste composities, met hoorbare invloeden van Gustav Mahler en Claude Debussy, groeit hij tot een artistiek hoogtepunt in de jaren '30 waarin hij alle muziek vanuit een kleine kiem (veelal vier tonen) laat ontspringen. De (ontwikkeling van) de melodie is hierbij verreweg het belangrijkst. Zoals Pijper zelf zegt: "Muziek ontstaat uitsluitend uit melodische gegevens", en "Muzikale waarde is melodische waarde". Ook als leermeester is Pijper van grote betekenis voor de Nederlandse muziek. Hij is hoofdleraar Instrumentatie aan het Amsterdams Conservatorium en directeur van het Rotterdams Conservatorium. Kees van Baaren, Henk Badings, Henriette Bosmans en Rudolf Escher zijn slechts enkele van zijn leerlingen. De naar hem vernoemde Willem Pijperprijs, in het leven geroepen door de Johan Wagenaarstichting, kreeg een signaalfunctie als bekroning van opmerkelijk nieuw Nederlands werk.

1911 - 1914

Willem Pijper (8 september 1894, Zeist) gaat na het gymnasium naar de Utrechtse Toonkunst Muziekschool waar hij compositieles krijgt van Johan Wagenaar en pianoles van Helena van Lunteren-Hansen. Tevens speelt hij orgel.

Johan Wagenaar

1914 - 1916

Pijper schrijft aanvankelijk vooral kamermuziek. Zo ontstaat dit jaar zijn eerste 'Strijkkwartet' waarover Matthijs Vermeulen later zegt: "In het zangerige, meedogende, contemplatieve, nu en dan extatisch verlangende andante uit dat strijkkwartet van zijn jonge tijd, hoort men geen maat die niet expressief en perfect geordend is." Na zijn examen in de theoretische vakken neemt hij nog drie jaar lang privéles compositie.

Matthijs Vermeulen

1917 - 1923

Willem Pijper schrijft voor het Utrechts Dagblad scherpe artikelen en recensies, veelal over het Utrechtse muziekleven. Een van de slachtoffers van zijn pen is Jan van Gilse, die in 1922 zijn baan als dirigent van het Utrechtse orkest opzegt na herhaalde aanvallen van Pijper.

Jan van Gilse

1918

Willem Mengelberg brengt Pijpers eerste 'Symphonie' (1917) in première. Deze uitvoering geeft Pijper landelijke bekendheid.

Willem Mengelberg

1920 - 1922

Meer nog dan in zijn 'Eerste Symphonie' verkent Pijper in het 'Septet' zijn zogeheten kiemceltechniek, waarbij de hele compositie gebaseerd is op voortdurende omvorming van een miniem melodisch gegeven. Het markeert het begin van zijn tweede en meest productieve compositorische fase. Hij geeft harmonieles aan het Muzieklyceum van Amsterdam. Pijper vertegenwoordigt Nederland in Salzburg bij de oprichting van de International Society for Contemporary Music (ISCM), en legt de basis voor een Nederlandse afdeling daarvan.

1925 - 1930

Pijper wordt door Sem Dresden aangesteld als hoofd compositie en orkestratie aan het Amsterdams Conservatorium. Met Paul F. Sanders richt Pijper het tijdschrift 'De Muziek' op. Hij schrijft hier zelf voor en hoopt met dit blad leiding te geven aan het Nederlandse muziekleven. Zijn gebundelde opstellen verschijnen onder de titels 'De Quintencirkel' en 'De Stemvork' bij Querido te Amsterdam.

Sem Dresden

1930 - 1934

Willem Pijper wordt directeur van het Conservatorium te Rotterdam.Een derde periode in Pijpers muziek breekt aan met de opera 'Halewijn', al besteedt hij meer tijd aan zijn pedagogische taken dan aan het componeren. 'Halewijn' is volgens Pijper niet zozeer een opera als wel een 'symfonisch drama'; Nederland heeft nauwelijks een operatraditie. Drie jaar eerder schrijft Pijper zelfs: "De opera is een ding waarvan men hier het bestaan ternauwernood vermoedt."

1935 - 1946

Willem Pijper schrijft voor 'De groene Amsterdammer'. Door het overlijden van zijn grote voorbeeld Alban Berg ziet Pijper de toekomst voor de Europese klassieke muziek somber in. "De vooruitzichten voor de Europeesche muziek van onze jaren worden hierdoor nog aanmerkelijk duisterder dan zij reeds waren. Er is hier in Europa niet veel uitzicht meer op vooruitgang, op vernieuwing." Hoewel zijn woning volledig wordt verwoest door het bombardement op Rotterdam in mei 1940 is het grootste deel van zijn oeuvre bewaard gebleven.

1947

Willem Pijper overlijdt op 18 maart in Leidschendam.

2011

In december verschijnt 'Het Papieren Gevaar'. De verzamelde geschriften van Willem Pijper zijn uitgegeven door de Koninklijke Vereniging voor Nederlandse Muziekgeschiedenis in samenwerking met Muziek Centrum Nederland, is samengesteld en geannoteerd door Arthur van Dijk, onder redactie van Ton Braas en Odilia Vermeulen.

Foto's Willem Pijper

Audio/Video Willem Pijper

Audio Willem Pijper