rap

Geschiedenis van Rap

Praatzingen. Manier van spreken met ritmische intonatie die vooral wordt toegepast binnen de hiphop.

Rap is een bepaalde zangstijl, die vooral wordt toegepast in de hiphop. Zo vaak zelfs, dat velen hiphop voor rap verwarren. Rap is echter een manier van spreken met ritmische intonatie die veel ouder is dan hiphop zelf. Het rappen is al terug te vinden bij de griots, de Afrikaanse versie van de middeleeuwse troubadour - verhalenverteller en straatmuzikant. Afrikanen nemen hun muziek mee als ze als slaaf naar Amerika worden verscheept, en ontwikkelen daaruit in combinatie met de muziek van de blanke onderdrukker o.a. de blues en gospel. Wederom muzieksoorten waarin een melodieuze en bovenal ritmische vertelstem een belangrijke rol heeft. Rap is dus vooral een verschijnsel binnen de zwarte muziek. Ook de r&b (jaren vijftig), soul (zestig) en funk (zeventig) bevatten 'raps'. Op Jamaica ontstaat uit de reggae de dub: instrumentale en qua arrangementen volledig gestripte reggae, waarover niet alleen het publiek in de uitgaansgelegenheden, maar ook de DJ zelf teksten brengt. Gezongen, maar vaak ook gerapt (het zogenaamde toasten). Eind zeventig, begin tachtig ontstaat in de New Yorkse wijk The Bronx langzaamaan de muziekstijl hiphop. Een DJ die met behulp van twee platenspelers steeds stukjes muziek van platen draait en die uitgekiend samenvoegt tot een nieuwe compositie, nieuwe muziek. Een zogenaamde Master of Ceremonies (de MC) houdt daarbij het publiek bezig door erbij te rappen. Het is hier dat de praatgezongen zangstijl voor het eerst rap wordt genoemd.

Met de tijd ontstaan er verschillende vormen van rap. Hiphop is aanvankelijk nogal politiek getint. De zwarte, onderdrukte Amerikaanse burger pikt het niet langer en komt tegen het blanke systeem in opstand. Hardcore rap kenmerkt zich door tekstueel agressief en confronterend te zijn, wat ook zijn weerslag heeft op de manier van voordracht. Hieruit komt gangsta rap voort, met teksten over het leven aan de zelfkant van de maatschappij (wapens, criminaliteit, drugshandel, etc.). Sommige artiesten - zelf ook actief in het duistere circuit - beschrijven hun eigen werkelijkheid, anderen overdrijven gebeurtenissen tot stripboekachtige proporties. Veel rappers behoren tot een straatbende. Nieuw is dat ze in hun teksten niet de blanken, maar hun collega's in rivaliserende bendes te grazen namen, wat weer leidt tot een verdedigende wedertekst van een aangevallen collega (zogenaamde 'battles'). Maar dat de aangevallen rapper de andere simpelweg met een kogel omlegt of laat omleggen komt ook voor… Onschuldiger is het fenomeen van de battle op het podium, wat inhoudt dat rappers elkaar live al improviserend proberen af te troeven met raps, die tegelijkertijd vlijmscherp, taalkundig innovatief en ritmisch kloppend moeten zijn.

Begin jaren '80 waait de Amerikaanse hiphop en rap met bijbehorende straatcultuur over naar Nederland en er ontstaat hier een groeiende, fanatieke scene. Er wordt naar Amerikaans voorbeeld in het Engels gerapt (nauwelijks in het Nederlands), er barst een breakdance-rage los en kleurige graffiti maakt deel uit van het straatbeeld. Nationale rappers als Deams, Extince en de Amsterdamse Small Boys zetten hun eerste Engelstalige rhymes op tape. Eén van de eerste Nederlandse hiphop-acts is het in 1983 in Amsterdam opgerichte Alex & The City Crew. De band maakt internationaal furore met een plaat waarop in verscheidene talen uitleg wordt gegeven over breakdance en hiphop in het algemeen. In 1986 nemen rapper MC Miker G en DJ Sven de single Holiday Rap op waarmee ze in vierendertig landen op nummer één komen te staan. Vanaf 1987 zijn er in Nederland de eerste serieuze pogingen tot hiphop en scoort de van origine Bredase rapper Extince een bescheiden hit met de Engelstalige track The Milkshake Rap. Twee jaar later, in 1989, krijgt het album Don't Accept Mass Notion van het Eindhovense D.A.M.N door de nationale pers het stempel van het eerste volwaardige Nederlandse hiphop-album, een jaar later gevolgd door het album No Enemies van 24K, een band gemodelleerd naar Public Enemy. Hiphop wordt langzamerhand gezien als een op zichzelf staande muziekstroming. Rapper Tony Scott en de band Urban Dance Squad krijgen internationaal erkenning. De Utrechtse groep behaalt met de debuutplaat Mental Floss For The Globe (1989) meteen internationale successen. Het gezelschap laat dan ook een ongehoorde mix van rock, funk, rap, hardcore en blues horen. Het in 1986 opgerichte Haarlemse funkcollectief Gotcha!, dat opereert op de scheidslijn van gogo, hiphop en p-funk, werkt met een rapper (Kid Crash). Het in 1992 opgerichte, Utrechtse Hipbone Connection mengt funk met jazzdance, hiphop en rap.

Extince MC Miker G and DJ Sven D.A.M.N. 24K Tony Scott Urban Dance Squad League of XO Gentlemen Gotcha Hipbone Connection

Uit de house komen eind jaren tachtig diverse substromingen voor, zoals techno, drum&bass, gabber en UK Garage. Deze muzieksoorten kennen diverse subvormen, waaronder die met rap. Vanuit Nederland is het 2 Unlimited, een project van het Belgische duo Jean-Paul De Coster en Phil Wilde met als 'gezicht' de rapper Ray Slijngaard en zangeres Anita Doth uit Amsterdam, dat begin jaren negentig wereldwijd succesvol zal worden met een cross-over van underground techno en radiovriendelijke pop. Vanuit de Rotterdamse gabber en hardcore (de dansvariant) komt Hagenees DJ/producer/songschrijver Paul Elstak, wiens Holy Noise (samen met Peter Slaghuis) poppy doch extreme gabberhouse met rap maakt. De uit Friesland afkomstige producer/songschrijver Tom Holkenborg laat de bigbeat van zijn Junkie XL vol rappen door de eerdergenoemde Patrick Tilon. Postmen uit Rotterdam rapt eind negentig over reggae, met veel waardering van zowel pers als publiek.

2 Unlimited Paul Elstak Junkie XL Postmen

Rap is van oorsprong Engelstalig. De eerste Nederlandse rappers bedienen zich ook van die taal. Amsterdammer Def P en zijn Osdorp Posse komen eind tachtig echter met Nederlandstalige rap. Veel woorden die in de Engelstalige rap tot het standaard idioom behoren (bijvoorbeeld 'motherfucker') worden hierbij letterlijk vertaald ('moederneuker'), met zowel een stoer als komisch effect. Het is de Posse echter ernst, de groep neemt de taalkundige kwaliteit van zijn teksten (waarin ook geen blad voor de mond wordt genomen) zeer serieus, en zal met het produceren van vele cd's en het geven van vele optredens uitgroeien tot vaandeldrager van de stroming Nederhop. Nederlandstalige rap wordt een geaccepteerd en zelfs gerespecteerd fenomeen, met naast de Posse eigen sterren als Brainpower, Extince, Spookrijders, De Gekste Nua, Raymzter, Brainpower en vele anderen. De battles zoals die in de Amerikaanse gangsta rap bestaan komen in Nederland ook voor. Zo schrijft Def P in naar aanleiding van Extince z'n hit Spraakwater het nummer Braakwater (1995). Extince neemt collega Brainpower de maat met zijn nummer Doorgaan (2004). Brainpower reageert daar weer op met het nummer Ghostbusters (2004), dat via zijn website te downloaden is. Gevochten en vergeldend geschoten in de straten wordt er in Nederland vooralsnog niet.

Osdorp Posse Brainpower Raymzter

Bewegen deze Nederhoppers zich allemaal in de hiphop, het Haarlemse Space Marines (opgericht in 1990) koppelt Nederlandstalige rap weer juist een mix van metal, hardcore, jazz en dance. Midden jaren negentig ontstaat het genre nu metal, poppy doch snoeiharde heavy metal met invloeden van industrial en hardcore, met drum- en percussiewerk dat sterk op Afro-Amerikaanse ritmes is gebaseerd. Naast (schreeuw)zang bevat het ook veelvuldig rap. Nederlandse bands zijn Chillburn, Dreadlock Pussy, End of April, Smogus en VanKatoen; waarbij de laatste Nederlandstalig is.

Space Marines Dreadlock Pussy Chillburn End of April Smogus VanKatoen